İdrar Kaçırma

İdrar Yolları Nasıl Çalışır?

İdrar Kaçırma; Böbrekler tarafından üretilen idrar üreter adı verilen kanallar yardımı ile idrar torbasına (mesane) taşınır. Mesanede biriken (depolanan) idrar belirli bir miktara ulaştığında mesane duvarı gerilir ve beyine özel sinirler yardımı ile dolu olduğu mesajını iletir. Sonuç olarak biz sıkışır ve tuvalete gideriz.

Eğer bütün sistemler normal çalışıyorsa tuvalete gittiğimizde beynimiz idrar tutmamızı sağlayan ve mesanenin hemen altında yerleşmiş olan kilit (sfinkter) kaslarına gevşemeleri, mesane duvarında bulunan kaslara ise kasılmaları için mesaj yollar.

Sonuç olarak kapı açılır, mesane kasılır ve içindeki idrar üretra adı verilen idrar kanalı aracılığı ile dışarı atılır. Mesane boşaldığında sfinkter kasları tekrar kasılarak eski haline geri döner ve tuvalete bir sonraki gidişimize kadar çıkışı kapatmaya devam eder. Bu sistemin herhangi bir aşamasındaki problem idrar kaçırma ile sonuçlanabilir.

İdrar Kaçırma (İnkontinans) Ne Demektir?

İdrar kaçırma (inkontinans) mesane, sfinkter mekanizması ya da her ikisine birden ortaya çıkan bir sorun nedeniyle idrarın kontrolsüz olarak kaçmasına verilen isimdir. Ülkemizde kadınların idrar kaçırma oranı %40 civarında saptanmıştır. Erkeklerde daha az rastlanıyor olarak düşünülse de 70’li yaşlarda idrar kaçırma sıklığı neredeyse eşitlenmektedir.

Eğer inkontinans gündelik hayatınızı etkilemeye başladıysa, yani davranışlarınızı, gündelik hayatınızı planlarken bir engel oluşturuyorsa, doktorunuz başvurma zamanı gelmiştir. Lütfen utanmayın ve idrar kaçırmanın hayattan zevk almanıza engel olmasına müsaade etmeyin. İdrar kaçırma tıbbi bir durumdur ve oldukça etkili tedavi yöntemleri bulunmaktadır.

Neden İdrar Kaçırırız?

İdrar kaçıra bir hastalık değil, başka bir rahatsızlığın bulgusudur ve pek çok nedene bağlı olarak gelişebilir. En sık karşılaştığımız sebepleri şu şekilde sıralamak mümkün:

• • İdrar yollarında enfeksiyon
  • Kabızlık
  • Kullanılan ilaçlar
  • Diyabet
  • İnme/felç
  • Mulitple skleroz
  • Büyümüş prostat ya da geçirilmiş prostat cerrahisi
  • Çocuk doğurma ve menapoz

 

Yukarıda sıralanan sebepler her zaman idrar kaçırma ile sonuçlanmaz. Ancak özellikle kronik hastalıklar uzun dönemde hastaların idrar kaçırmasına tek başlarına ya da diğer sebepler ile ortak/benzer mekanizmalar üzerinden sebep olmaktadır.

Dikkat çekici bir nota yaş tek başına bir idrar kaçırma sebebi olmadığı gibi idrar kaçırma da yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak değerlendirilmemelidir.

İdrar Kaçırma Tipleri Nelerdir?

İdrar kaçırmanın tipi sonrasında tercih edilecek tedavi yöntemini belirlediği için önemlidir.

Stres tipi idrar kaçırma en sık karşılaşılan idrar kaçırma tipidir. Mesane ve diğer pelvik organlarını yerinde tutan pelvik taban kaslarının zayıflaması ile ortaya çıkar. Hapşırma, öksürme ve gülme ile ya da ağır bir yük kaldırma anında karın içindeki basıncın artması idrar kaçırma ile sonuçlanır.

Aşırı aktif mesane (sıkışma tipi idrar kaçırma) olarak adlandırılan durumda aniden gelen ve çoğu zaman kontrol etmekte zorlandığınız bir idrar yapma ihtiyacı vardır. Tuvalete bazen yetişirsiniz, bazen de siz yetişemeden damlama şeklinde idrar kaçırma olur.

İdrar kaçırma dışında gün içerisinde, neredeyse sosyal ya da iş hayatınızı etkileyecek kadar sık tuvalete gitme ihtiyacı hissedersiniz. Sıkışma hissi ve tuvalete gitme ihtiyacı sizi gece uykunuzdan da uyandırabilir.  Şeker hastalarında ve nörolojik hastalığı olanlarda daha sık olmasına rağmen gençlerde ve başka bir hastalığı olmayanlarda da görülebilmektedir.

Taşma tipi idrar kaçırmada idrar yaptığınız halde tüm idrarı boşaltamazsınız ve geride kalan idrar zaman içinde birikerek mesane kapasitesini aşar ve damla damla sızmaya başlar.

Mesane sürekli dolu olmasına rağmen her bir idrara çıkma denemesinde çok düşük miktarda idrar çıkışı olur. Çoğu zaman büyümüş ve yolu tıkamış bir prostat veya şeker hastalığına bağlı olarak gelişir.

Karma tipte idrar kaçırmada birden fazla idrar kaçırma tipi aynı anda görülür. Stres tipi ve sıkışma tipi idrar kaçırmanın aynı anda görülmesi en sık gözlenen kombinasyondur.

Tedavi Sonrası Nelere Dikkat Etmeliyim?

Genellikle idrar kaçırma tedavileri olumlu sonuçlar vermektedir. Özellikle cerrahi işlemler sonrasında çoğu hastada tam tedavi sağlanır. Ancak bir süre sonra şikayetlerin tekrarlamaması için dikkat etmeniz gereken bazı konular var:

• İdeal kilonuzu koruyun
• Düzenli olarak Kegel egzersizlerine devam edin
• Mesane ile ilgili şikayetlerinizi tetiklediğini bildiğiniz içecek ve yiyeceklerden uzak durun
• Kabızlığı önlemek için bol su için ve fiber içeriği yüksek gıdalar tüketin

Şikayetleriniz tamamen geçse de tekrarlamaması için yeme-içme alışkanlıklarınıza dikkat edin, düzenli aralıklarla tuvalet ihtiyacınız gidermeye çalışın ve hekiminiz ile iletişimde kalmaya devam edin.

İdrar Kaçırma Tedavisi Nasıldır?

İdrar kaçırma problemi ile birlikte yaşamak zorunda olmadığınızı ve uygulanabilecek pek çok farklı alternatif yöntem olduğunu aklınızdan çıkartmayın. Tedavide ilk basamak düzeltilebilir problemlerin (idrar yolları enfeksiyonu gibi) çözülmesidir.

Şikayetleriniz devam ederse hekiminiz günlük yaşam tarzı değişikliklerinden cerrahi yöntemlere kadar uzanan geniş bir yelpaze içinden sizin için en uygun yöntemi seçerek önerecektir.

Tanı İçin Neler Yapılmalı?

Öncelikle idrar kaçırmanın bir rahatsızlık olduğunu kabul ederek çözüm aramak için bir üroloji uzmanına başvurmanız gerekmektedir.

İlk olarak şikayetleriniz, diğer tıbbi hastalıklarınız, geçirmiş olduğunuz ameliyatlar, gerçekleştirmiş olduğunuz doğumlar ve yeme -içme alışkanlıklarınız sorgulanacaktır. Lütfen hekiminize olabildiğince çok ve doğru bilgiler verin ve idrar kaçırmanın gündelik hayatınızı nasıl etkilediğini tüm kapsamıyla anlatın.

Bir sonraki aşama kapsamlı bir fizik muayene olacaktır. Muayenede amaç idrar kaçırmanıza neden olabilecek sebepleri ortaya çıkartmak olacaktır.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Mesane Eğitimi:

Doktorunuz su ve sıvı tüketme alışkanlıklarınızı öğrenmek için sizden bir günlük tutmanızı isteyebilir. BU sayede siz de şikayetlerinizi tetikleyen sıvıları öğrenme şansı bulacaksınız. Özellikle kafeinli içecekleri, kola ve benzerlerini ve alkollü içecekleri azaltmak iyi gelecektir.

Sıvı ihtiyacınızı ağırlıklı olarak su içerek gidermenizi önerebilir. İçmeniz gereken su miktarını yaş, kilo ve varsa ek hastalıklarınız, iklim şartları ve mesleğinize göre ayarlamanız gerekeceğinden hekiminizden mutlaka bilgi isteyin. Gece idrara çıkmak için uyanıyorsanız yatmadan 1-2 saat önce sıvı alımını kısıtlamak faydalı olabilir.

Özellikle baharatlı yiyecekler idrar yapma ile ilgili şikayetlerinizi tetikleyebilir. Uzak durmanızda fayda var.

Günlük sıvı tüketiminizi ve idrar çıkışınızı kayıt altına aldığınız mesane günlüğü şikayetlerinizi tetikleyen faktörleri de keşfetmenize yardımcı olacaktır. Bu günlükten elde edilen bilgiler ışığında hekiminiz düzenli olarak tuvalete gitme ve ardışık idrar yapma olarak özetlenebilecek mesane eğitimini önerebilir.

Kegel egzersizleri pelvik taban kaslarını ve sfinkteri güçlendirerek mesane kontrolünü sağlamanıza yardımcı olabilir. Bu egzersizler kadınlarda olduğu kadar erkeklerde de işe yaramaktadır.

İlaç Tedavileri:

İdrar kaçırma tipi ve altta yatan olası nedenler ortaya konulduktan sonra hekiminiz size uygun bir ilaç tedavisi önerebilir. Mevcut ilaçlar, her bir idrar kaçırma tipine uygun olarak farklı şekilde üretilmiş olup tüm idrar kaçırma tiplerini aynı anda tedavi edebilecek tek bir ilaç maalesef bulunmamaktadır.

Ayrıca bu ilaçların etkilerinin en erken 3-4 hafta içinde ortaya çıktığını ve uzun süre kullanılmaları gerektiğini de unutmayın. Lütfen hekiminize ilaçların olası yan etkilerini danışın.

Cerrahi Tedaviler:

Cerrahi tedaviler daha çok stres tipte idrar kaçırma tedavisinde uygulanmakta olup sık uygulanan askı ameliyatlarından başlayıp yapay sfinkter takılmasına kadar değişen alternatif yöntemler bulunmaktadır. Durumunuza en uygun yöntemi hekiminiz önerecektir. Lütfen hekiminize her bir yöntemin başarı oranlarını ve olası komplikasyonlarını sorun.

Aşırı aktif mesane ve sıkışma tipi idrar kaçırma tedavisinde en sık uygulanan cerrahi işlem mesaneye Botoks uygulanmasıdır. Çoğu zaman hastane yatışı gerekmeksizin uygulanan bu yöntemde mesane kaslarına Botoks uygulanarak kontrolsüz kasılmaları önlenir ve dolayısıyla ani sıkışma hissi ve idrar kaçırma atakları azaltılmış olur. Tedavi memnuniyeti yüksek olup hastaların büyük bölümü 6 ay süre ile rahatlama sağlar.

Mesane kapasitesinin çok azaldığı hastalarda bağırsaktan mesane yapılarak mesane kapasitesinin arttırılması mümkündür. Ancak bu hastalarda zaman içerisinde sonda ile mesanenin boşaltılması ihtiyacı doğabilmektedir.

Eğer prostatın ya da idrar kanalında bir daralmanın yolu kapatmasına bağlı taşma tipi idrar kaçırma gelişmiş ise cerrahi olarak yolun açılması idrar kaçırmayı da önleyecektir.